[71] „Rozważna i romantyczna”

Śmierć męża sprawiła, że pani Dashwood z trzema córkami opuściła ukochany dom. Mając nieduże przychody musiała się zadowolić wynajęciem maleńkiego domku na wsi, co zaproponowała jej daleka rodzina. W tak spokojnym, sielskim otoczeniu zaczęły się rozgrywać bardzo emocjonujące wydarzenia dotyczące dwóch starszych sióstr.

Powieść oparta jest na kontraście między siostrami – rozważną Eleonorą i romantyczną Marianną. Obie bohaterki są stawiane w niemal identycznych sytuacjach, ale radzą sobie z nimi w zupełnie inny sposób, na ogół również inaczej odbierają ludzi w swoim otoczeniu. Marianna w bardzo emocjonalny i skupiony na sobie, Eleonora spokojnie z myślą o najbliższych. Inna jest też ich sytuacja na koniec – jedna z sióstr zostaje nagrodzona, druga nie do końca. Przez to powieść ma wartość dydaktyczną i to w kwestii ponadczasowej. Austen przedstawiła to bardzo wyraźnie i niejednokrotnie wartościowała zachowania sióstr, szczególnie w najtrudniejszym dla nich okresie. Nie wypłynęło to jednak na jednoznaczne określenie ich jako złej i dobrej – w ten sposób można oceniać tylko ich zachowania, podejście do życia, natomiast bohaterkom bez przerwy się współczuje.

„Rozważna i romantyczna” wpuszcza czytelnika na angielskie salony XIX wieku i pozwala dobrze poznać ówczesne obyczaje. Postacie, które dzięki temu poznajemy można podzielić na dwie kategorie – dobrze wychowanych i sytuowanych egoistów i osoby z manierami, którym do perfekcji daleko, z wiedzą również nie najlepiej, ale za to własnie oni są najbardziej współczujący i pomocni. Większość łączy jedna cecha – są skonstruowani w bardzo prosty sposób. Bez wielu ukrytych motywów czy tajemnic. Na tym tle wyróżnia się tylko kilka postaci, ale są one kluczowe dla fabuły, być może dla pogłębienia pozostałych nie było powodu i nie stanowi to szczególnie dużej wady. Zwłaszcza, że tajemnice pułkownika i Willoughby’ego są na tyle interesujące, że stanowią doskonałe zadośćuczynienie za niedostatki pozostałych.

Jedyne co w „Rozważnej i romantycznej” mnie raziło, to zakończenie – kiedy niemal cała powieść jest cudownie płynna, spokojna i rozgrywa się powoli, te ostatnie strony przedstawiają wydarzenia zbyt szybko, bez szczegółowości i licznych opisów, do których czytelnik zdążył już przywyknąć. Sprawia przez to wrażenie urwania i kończenia w nadmiernym pośpiechu.

Nietrudno zrozumieć dlaczego „Rozważna i romantyczna” wciąż jest bardzo popularną powieścią – stanowi piękną, doskonale spisaną historię, których ciężko szukać w literaturze współczesnej. W tym momencie kusi mnie, by nazwać ją przymiotnikiem, który bardzo często padał w opisach – „uroczą”, ponieważ jest to określenie doskonale ją podsumowujące.