[439] Panie Czarowne

Głuchołazy otoczone są magiczną barierą – niby wszyscy wiedzą o istnieniu miasta, niby można tam trafić, a jednak i nazwa, i wszystko, co jej dotyczy szybko ulatuje z pamięci. Mieszkają tam Panie Czarowne, które strzegą społeczności i pomagają w rozwiązaniu nieoczywistych problemów.

Panie Czarowne mają świetne wprowadzenie do świata. Ćwiek rysuje nam obecną sytuację w Głuchołazach, nawiązuje do wydarzeń przeszłych i bardzo dobrze oddaje tarcia pomiędzy wieloma różnymi grupami społecznymi. W fantastyce tarcia zwykle pojawiają się na linii magiczni i niemagiczni, ale tu jest zupełnie inaczej. Magia jest naturalnym elementem tego miasta, nikt jej się nie dziwi, a tarcie na tym poziomie pojawia się tylko na linii Bunia–proboszcz. Cała reszta problemów wiąże się raczej z historią miasta i jej obecnym wykorzystaniem, poczuciem wyższości niektórych postaci i zwyczajnymi problemami lokalnymi i politycznymi, które uderzają w niewłaściwe osoby. W takim ujęciu, choć pojawia się wątek polowania na czarownice, magia wcale nie jest tu najważniejsza. Ważniejsi stają się ludzie, przedstawieni w sposób realistyczny, prawdziwy, i ich uwikłanie w wydarzenia, osobiste problemy i lęki.

Panie Czarowne są powieścią mroczną, poważną, poruszającą wiele realnych problemów społecznych, które w ostatnich miesiącach dotknęły kraju i tych realnych Głuchołaz. Mimo swej ponurości dają jednak pewną nadzieję, że jest coś lub ktoś, kto czuwa, kto nie pozwoli skrzywdzić niewinnych. Naprawdę świetnie byłoby w to uwierzyć, uznać, że bajki mogą dziać się naprawdę – ofiary zostaną pomszczone, winni ukarani, a ostatecznie wszystko skończy się dobrze. Nie jest to jednak proste „i żyli długo i szczęśliwie” – Panie Czarowne nie są naiwną opowiastką, tu wszystko ma swoją cenę, czasem bardzo wysoką, a i w tym szczęśliwym zakończeniu jest łyżka dziegciu. Choć Ćwiek idealizuje i marzy, to jednak jest w tym zachowana spora doza realizmu.

Panie Czarowne, choć stróżują i dbają o swoje miasto i jego mieszkańców, też nie są idealne. Ich opieka ma swoją cenę, a decyzje nie zawsze są dobre. Kobiety też nie są kryształowo czyste i dobre, mają pobudki egoistyczne, dobre odruchy, a jeśli trzeba nie wahają się zniszczyć życia tym, którzy je wkurzą. Są po prostu ludzkie, choć zarazem mają dostęp do mocy i możliwości, które są poza zasięgiem ludzi.

Panie Czarowne to mieszanka fikcji i rzeczywistych wydarzeń. Od kilku lat obserwuję profil Ćwieka na FB, więc pewne elementy realistyczne mogę z łatwością odszyfrować, wielu innych zapewne nie. I tu się pojawia pewien problem – fabułę powieści da się całkiem ciekawie interpretować, można się zastanawiać nad motywami bohaterów, sposobem działania i ich konstrukcją. Problem w tym, że odczuwam straszny dyskomfort próbując – w gruncie rzeczy nie wiem, czy nie oceniam realnego człowieka w bardzo trudnej sytuacji. To nie jest wada Pań Czarownych, raczej bardzo ciekawe doświadczenie czytelnicze i ogólnoludzkie.

Panie Czarowne są ciekawą i dobrze napisaną powieścią. To już ewidentnie nie jest ten sam Ćwiek, co w początkach swojej twórczości. Jego twórczość jest dojrzalsza, poważniejsza i choć nie widać w niej takiej fascynacji popkulturą i zabawy pisaniem, to przekaz jest już o wiele mocniejszy.

J. Ćwiek, Panie Czarowne, Kraków 2021.